Wspólnoty mieszkaniowe na Ukrainie szansą na racjonalne zarządzanie zasobami mieszkaniowymi

W dniach od 3-9 września 2012 przebywali w Charkowie na Ukrainie polscy eksperci:  Jacek Kolibski i Henryk Rand reprezentujący Europejski Instytut Nieruchomości. To już druga wizyta studyjna polskich przedstawicieli w ramach programu PAUCI, który wspiera funkcjonowanie wspólnot mieszkaniowych. Pierwsza wizyta obejmowała mniejsze miasta Żytomierz i Połtawę [o czym pisaliśmy w poprzednim numerze], tym razem polscy eksperci znaleźli się we wschodniej części Ukrainy, w dużym przemysłowym 1,5- milionowym  mieście. W mieście, w którym widać wyraźnie efekt rozgrywanych tu zaledwie kilka miesięcy temu Mistrzostw Europy w piłce nożnej. Pozostał nie tylko nowoczesny stadion piłkarski, ale także wybudowany od podstaw port lotniczy, zmodernizowany i odnowiony dworzec kolejowy i wiele obiektów infrastruktury miejskiej. Na tym tle widać wyraźnie kontrasty pomiędzy nową zabudową zarówno apartamentowi  jak i komercyjną  a starymi zasobami mieszkaniowymi.

Powszechna prywatyzacja zasobów mieszkaniowych uczyniła z lokatorów nową grupę właścicieli. Ludzie ci już czują się pewni i bezpieczni w swoich mieszkaniach, ale nie mają jeszcze świadomości, jakie stoją przed nimi wezwania. Sprywatyzowane mieszkania w większości znajdują się w starych zasobach, są mocno zdekapitalizowane i wymagają w większości  modernizacji.  Najczęściej zarządzają nimi dalej miejskie lub państwowe organy administracji. Dla tych zarządzających „czas stanął w miejscu”, w ich świadomości nic się nie zmieniło, a w miejsce państwowego właściciela pojawił się bliżej nieokreślony zbiorowy prywatny właściciel. W większości właściciel ten nie uświadamia sobie swoich praw, ale też nie ma świadomości ciążących na nim obowiązków. Na tym tle powstałe wspólnoty mieszkaniowe w Charkowie cechuje relatywnie wysoki poziom świadomości. 

Grupa około 80 zarządców, która uczestniczyła w warsztatach prowadzonych przez polskich ekspertów, to zdecydowanie liderzy rynku nieruchomości mieszkaniowych na Ukrainie. W jej działaniach  jak „w soczewce” skupiają się  problemy zarządzania wspólnotami mieszkaniowymi. Nieracjonalne przepisy prawne często uniemożliwiają, a na pewno nie sprzyjają racjonalnej gospodarce energią cieplną, wodą i innymi mediami. Brak indywidualnego opomiarowania w mieszkaniach czyni starania tych zarządców mało efektywne. W dyskusji co krok pojawiały się tematy  modernizacji już nie tylko poszczególnych budynków, ale całych osiedli mieszkaniowych. Eksperci opowiadali o dokonaniach w zakresie zarządzania zasobami mieszkaniowymi  nie tylko w Polsce, ale również w innych krajach europejskich. W ramach warsztatów poddano analizie obowiązujące regulacje prawne dotyczące gospodarki mieszkaniowej w Polsce i na Ukrainie, próbując ustalać rekomendacje dla zmian tych przepisów.  Ważnym elementem dyskusji były kwestie związane z wykorzystaniem audytów energetycznych w procesach termomodernizacji oraz dostępnością materiałów, ich jakością i jakością usług przy wykonywanych remontach. Takie instrumenty oszczędności energii  jak solary, pompy cieplne, domy pasywne to na Ukrainie jeszcze kwestia przyszłości.

Wizyta ekspertów PAUCI w Charkowie miała  również  aspekty historyczne związane z bliskością miejsc martyrologii ofiar totalitaryzmu stalinowskiego. Bo Charków to miejsce z którego tylko krok do cmentarzy w Miednoje i Piatichatki. O tej tragicznej wspólnej historii przedstawiciele PAUCI rozmawiali w polskim konsulacie z Konsulem Janem Granatem.

Spotkanie w konsulacie przebiegało w  bardzo miłej i rzeczowej atmosferze. Konsul przedstawił działalność swojej placówki, a także zwrócił uwagę na bardzo duże zainteresowanie problematyką kontaktów z Polską ukraińskich przedsiębiorców i zwykłych ludzi. Systemicznie wzrasta liczba wiz wydawanych do Polski przez placówkę w Charkowie, a nic tak nie buduje porozumienia jak bliskie i częste kontakty międzyludzkie.

 Pomoc  Konsula umożliwiła również spotkanie z Rektorem Wyższej uczelni  Kharkiv National Academy of Municipal Economy, na której zresztą odbywały się warsztaty i seminaria w ramach programu.  Zarówno Konsul Jan Granat jak i Rektor  Volodymyr Babaev, a także Jacek Kolibski udzielili wywiadów dla lokalnej telewizji o celach i efektach realizowanego programu kształcenia członków wspólnot mieszkaniowych i zarządców na Ukrainie.

W Charkowie co krok natrafiamy na polskie ślady. Józef Piłsudski w 1885 roku po zakończeniu nauki w Gimnazjum Wileńskim wstąpił na Wydział Medyczny Uniwersytetu Charkowskiego. Za udział  w studenckich zamieszkach (w lutym 1886 roku) został zaaresztowany i relegowany z uczelni. Był oskarżony o przygotowanie zamachu na Aleksandra III i skazany na 5 lat zesłania na Syberię.

 Nie sposób nie wspomnieć o innym wybitnym Polaku, który ma również  swój charkowski epizod,  to Józef Korzeniowski (1797-1863)– pisarz, wybitny dramaturg, uważany za ojca romantycznego dramatu polskiego, pedagog.  Do 1820 roku był guwernerem Zygmunta Krasińskiego – wielkiego poety doby romantyzmu. W 1831 roku po upadku Powstania Listopadowego został przeniesiony na Uniwersytet Kijowski, gdzie wykładał między innymi historię  Rzymu i język polski. W latach 1838-46 był Dyrektorem Pierwszego Gimnazjum w Charkowie i wizytatorem szkół.

Z Charkowem związani byli również Seweryn hrabia Potocki,  herbu Pilawa – senator, poseł krajczy wielki koronny, był jednym z założycieli uczelni charkowskiej, a także ogrodu botanicznego. Postać  Henryka Siemirackiego – artysty malarza, profesora,  członka Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, Sztokholmie, Turynie i Paryżu jest związana z tym miastem. Ukończył Wydział Matematyczno- Przyrodniczy Uniwersytetu Charkowskiego. Wybitny polski malarz, twórca monumentalnych dzieł o tematyce historycznej  zasłynął jako  scenograf teatralny i realizator elementów wystroju teatrów w Operze we  Lwowie  oraz słynnej Kurtyny w teatrze Juliusza Słowackiego w Krakowie.

Program PAUCI umożliwi również członkom wspólnot mieszkaniowych i zarządcom Ukrainy, w tym z Charkowa, wizyty studyjne w Polsce. To wszystko, co było przedmiotem w  warsztatów na Ukrainie, będą oni mogli zweryfikować obserwując pracę polskich zarządców i członków wspólnot mieszkaniowych na Śląsku i w Krakowie. W ramach najbliższej wizyty studyjnej przewidziane są  spotkania w Instytucie Gospodarki Nieruchomościami w Katowicach oraz na Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie na Wydziale Zarządzania.

Jacek Kolibski

Europejski Instytu Nieruchomości

„Property Journal” 10-11/2012